Cé a bhí an Mhuire ó Dhún Garbhán a Mhaireann siad an oiread sin?
Ba é an t-amhrán tóir Gaeilge, "Mary from Dungloe", obair chlachair Dhún na nGall ar a dtugtar Pádraig Mac Cumhaill ar dtús, an chéad uair a bhí sé i 1936. Sa lá atá inniu ann, meastar gur cuid de thraidisiún na tíre é in Éirinn, agus is cosúil leis sin (níos giorra agus go minic tóir) ag teacht ó Colm O'Laughlin. Tá an dá leagan ag insint an seanscéal de ghrá agus de bhriseadh croí. Tóir i gcónaí i gcomhthéacs Éireannach ...
Mary from Dungloe - an Lyrics
Ó, cuir táille maith ort, milis Dhún na nGall, na Rosacha agus Gaoth Dobhair.
Tá mé ag dul trasna na farraige is mó, nuair a bhíonn na babhtáin cúil ag caoineadh.
Briseann sé mo chroí uait go dtí cuid, áit a chaith mé laethanta sásta go leor
Slán le caidreamh comhchineáil, toisc go bhfuil mé faoi cheangal Amerikay.
Ó, tá mo ghrá ard agus dathúil agus tá a aois gann ocht mbliana déag;
Tá sí i bhfad níos mó ná na maighdeana cóir eile nuair a théann sí thar an ghlas;
Tá a muineál agus a ghualainn álainn níos cothroime ná an sneachta.
Go dtí an lá a mhairfidh mé ní dhéanfaidh mé mo mhuintir a dhiúltú ó Dhún Garbh.
Más rud é go raibh mé ag litir i mBaile na Cloiche milis litir a scríobhfainn;
Bheadh smaointe ar leith a líonadh mo bhroim do Mhuire mo thlachd;
'Tá sí i ghairdín a hathair, fásann na violets is ciorcáide
Agus t'was ann, tháinig mé chun na cúirte an caorach, mo Mhuire ó Dhún Garbh.
Ah ansin, a Mhuire, tá mo chroí áthas orm mo bhród agus ní hamháin cúram,
Níor ligfeadh do athair éadrócaireach dom fanacht ann.
Ach déanann an easpa an croí a bheith ag fás agus nuair a bhíonn mé an-mhór
D'fhéadfadh an Tiarna mo chailín álainn a chosaint till mé ar ais arís.
Agus ba mhaith liom go raibh mé i gCló na Muice agus ina suí ar an féar
Agus le mo thaobh buidéal fíona agus ar mo ghlúin le buachaillí.
Ba mhaith liom glaoch ar an gceann is fearr agus ba mhaith liom a íoc sula rachaim
Agus ba mhaith liom mo Mháire a rolladh i mo lámh i mbaile an Mhuire Sluaighe.
Mary from Dungloe - an Stair
Go deimhin, éilíonn an scéal in áit nach bhfuil tuairiscí (buachaill an buachaill cailín, breá le cailín, tuismitheoirí, eiseoidh gach duine, agus bás) go bhfuil cúlra stairiúil ann.
Cé acu, féin, is é an scéal céanna go bunúsach:
Bhí Paddy agus Annie Gallagher, a bhí pósta ó 1840, ina gcónaí sa Rosses, ag bunú tí i Lettercaugh - mar fheirmeoirí agus lucht siopadóireachta, ag baint amach stádas meán-tuaithe tuaithe. Agus teaghlach a ardú le ceithre leanbh, Manus, Bridget, Annie (ar a dtugtar Nancy), agus Mary. Is é an fear is óige, Mary, ar a dtugtar an cailín is áille sa cheantar, "sheas sí amach" (a bheith sách ard agus cuidigh le héadaí maith).
Bhí Mary ag gabháil lena hathair go dtí an tsamhraidh i gCluain na Cloiche i 1861, rud a dhúbailt suas mar shórt imeachtaí do pheacaí neamhphósta agus iníon. Bhuail sí fear óg, a bhí saibhir, ó Thiar Thuaidh, ó thús a thabhairt ar a hathair, ach le déanaí bhí sé ina gcónaí sna Stáit Aontaithe. Fear le go leor airgid chun bean agus teach a sholáthar in Éirinn. Bhí sé ina chuairteoir go minic agus bhí fáilte romhat i dteaghlach Gallagher. Bhí pleanáil bainise iarbhír i mí Mheán Fómhair - nuair a chuaigh rudaí géar. Ar ndóigh, bhí comharsana ag scaipeadh gossip faoin fhear óg, agus d'iarr gach rud as. Ag fágáil an dá lovers óg croíbhriste.
Ach de réir mar nár athraíodh rudaí, fuair an "imirceach ar ais" a fuarthas beo sa cheantar neamh-inúsáidte ... agus iompaigh sé ar imirce arís agus arís eile.
Stíl Whirlwind ... cheana féin ar 6 Deireadh Fómhair, 1861, d'fhág sé Éire do na Stáit Aontaithe arís.
Ní raibh aon rud fágtha chun cónaí sa Rosses, d'fhreagair Mary ar a chéile le a deartháir Manus, a bhí díothaithe i 1860, ag dul ar aghaidh chuig an Nua-Shéalainn, agus shocraigh sé go leor go rathúil. Mar sin, sheas sí bataí chomh maith i mbeagán ama ... sé mhí agus lá tar éis an tsamhraidh, ar an 5ú Nollaig, 1861, thosaigh sí ar a turas imirce chuig an Nua-Shéalainn, ag pleanáil a bheith páirteach dá gaolta ann. Agus saol nua a thosú. A tharla chomh maith go tapa - ar an long imirceach bhuail sí le Dónal Egan áirithe, agus é ag pósadh go luath ina dhiaidh sin. Ach ní raibh sé sin ar feadh tréimhse fada, agus tar éis breith a thabhairt do bhuachaill leanbh a fuair bás laistigh de cheithre mhí, agus maireann a mac ach cúpla mí níos mó.
Scéal chun do choileach a théamh ...
Mary from Dungloe - an Fhéile
Scaoileadh Grúpa Emala-Spiceland Ballad (ceann de na comhaltaí ar cheoltóir tíre na hÉireann Donal Lunny) leagan de "Mary from Dungloe" sna 1960í, agus shroich sé seo uimhir 1 i gcairt ceoil singles na hÉireann ar an 24 Feabhra, 1968 .
Is féidir leat éisteacht leis ar YouTube má tá tú ag dare ...
Go tobann, bhí an Clochán Cluain ar an léarscáil ... agus "Mary from Dungloe International Festival", a rugadh. Bhí féile ceoil de ghnáth i nGaeilge ag deireadh mhí Iúil i gCluain na Cloiche - beagán cosúil le "Rose of Trá Lí" (atá, go teagmhasach, bunaithe freisin ar scéal grá tragóideach atá cumhdaithe san amhrán "Rose of Tralee" ). Ritheann an fhéile léargas freisin chun an comórtas (feamle) a aimsiú a chuireann "spiorad na féile" le chéile ar a dtugtar, agus tugtar "Mary from Dungloe" ar feadh bliana. Creidim é nó nach ea, treoraíonn na mílte go dtí an fhéile seo ...